Renk Teorisi, görsel sanatlarda, renk karışımları ve renk kombinasyonları ile hazırlanan çalışmanın görsel etkinliğinin artmasını sağlayan pratik bir rehberdir.
Tablolarınızda, mekan tasarımlarınızda renklere karar vermek zordur. Renkler nasıl seçilmelidir? Peki hepsinden önce renk nedir?
Cisimleri ışık olmadan göremeyiz. Işık yokken ortam karanlık yani siyahtır. Işığın aşırı fazla olduğu ortam ise beyazdır. Gözümüzün algıladığı ışıklı ortamlarda renklerle tanışırız. Renk, cisimlerin üzerine gelen ışığın gözümüze yansımasıyla oluşan bir izlenimdir. Cisimler ışığı farklı oranda soğurur ve farklı oranda yansıtır. Bunun sonucunda renkler oluşur.
Renkler, renk çemberi üzerinde tanımlanır. Sir Isaac Newton'un renk çemberini ilk bulan kişi olduğunu biliyor muydunuz? Isaac Newton, 1643 yılınca dünyaya gelmiş, İngiliz fizikçi, matematikçi, astronom, mucit, filozof, ilahiyatçıdır. Ünlü bilim adamı, prizmadan beyaz ışığı geçirerek renkleri ayırmış ve renk çemberini oluşturmuştur.
Birincil Renkler (Ana Renkler)
Kırmızı,
Sarı,
Mavi;
Bu renklere neden ana renkler diyoruz? Çünkü başka renklerin farklı oranlarda karışımıyla elde edilemezler. Sadece doğada bulunan pigmentlerle elde edilirler.
İkincil Renkler (Ara Renkler/Yardımcı)
Sarı + Kırmızı = Turuncu;
Sarı + Mavi = Yeşil;
Kırmızı + Mavi = Mor;
Birincil(Ana) renklerin eşit oranlarda karıştırılmasıyla elde edilirler.
Üçüncül Renkler
Birincil(ana) renklerin, ikincil(ara) renklerle karıştırılmasıyla elde edilirler. Eşit oranlı karışımlarda yukarıdaki renk çarkında yer alan üçüncül renkler elde edilirken, farklı oranda karışımlar ile birçok üçüncül renk elde edilebilir.
Açık Renk, Koyu Renk ve Tonlar
Renkler, renk pigmentlerinin doygun değerlerini taşırlar(Renk Çarkında bulunan renkler). Resimde gölgelerin ve parlak alanların elde edilmesi açıklıklar, koyuluklar ve tonlar ile sağlanır.
Bir renk seçip farklı oranlarda beyaz eklenerek, o rengin açık değerleri(tint) elde edilir.
Aynı renge,farklı oranlarda siyah eklenerek, o rengin koyu değerleri(shade) elde edilir.
Aynı renge, farklı oranlarda gri (beyaz ve siyah) eklenerek, o rengin tonları(tone) elde edilir. Tonlar rengin kirlenmesi, matlaşması, doygunluğunun(saflığının) azaltılması veya yumuşaması anlamına gelir.
Renk Armonileri (Renk Harmonisi)
Renk armonisi renklerin uyumu demektir. Renklerin, göze hoş gelen şekilde gruplanmasıdır. Uzmanlar renkleri incelerken bir çok renk kombinasyonunun yanında bazı kurallar uygulanınca, tasarımların daha çok tercih edildiğini fark etmişler. Bu kuralların her biri farklı bir renk armonisini oluşturur. (Tasarımcılar bu renk armonilerini uygularken özel durumlar dışında renk paleti için %60–30–10 kuralını kullanır.)
Peki "Renk harmonisi" = "renk armonisi" = "renk uyumu" nasıl sağlanır?
1-Analog Renk Armonisi
Analog renkler renk çarkında yan yana yer alan renklerdir.
Birbirine benzerler bu nedenle yapacağınız çalışmada sakinleştirici ve dingin bir hava yaratırlar.
Sarı-yeşil, sarı ve sarı-turuncu bir analog renk armonisi oluşturur.
Kırmızı-turuncu, kırmızı ve kırmızı-mor başka bir analog renk armonisi oluşturur.
2-İkili Renk Armonisi (Tamamlayıcı Renkler)
Renk çarkında bir renk seçersek, o rengin tam karşısında yer alan renk,tamamlayıcı renktir.
Tamamlayıcı renkler birbirini daha parlak gösterirler.
Birbirleriyle karıştırıldığında doğal gri renkler elde edilir. Gölgelerin elde edilmesi için birbirlerine uygun geçiş renkleridir.
Mavi ve turuncu birbirinin tamamlayıcı renkleridir.
3-Üçlü Renk Armonisi
Renk çarkında seçilen 3 rengin birbirinden aynı uzaklıkta olması, diğer bir deyişle eşkenar üçgen şablonu kullanılarak renklerin seçilmesi ile oluşturulan armonidir.
Mavi-mor, sarı-yeşil ve kırmızı-turuncu üçlü bir renk armonisi oluşturur.
Ana renkler olan mavi, sarı ve kırmızı da üçlü bir renk armonisi oluşturur.
4-Dörtlü Renk Armonisi
Bu renk armonisinde dikdörtgen kullanılarak 4 renk seçilir. Renk çarkının özelliğinden dolayı seçilen grupta 2 tane tamamlayıcı renk grubu yer alır.
Sarı-yeşil, sarı-turuncu, kırmızı-mor ve mavi-mor dörtlü bir renk armonisi oluşturur.
Yeşil, mavi,kırmızı ve turuncu dörtlü bir renk armonisi oluşturur.
5-Ayrılmış Tamamlayıcı Renkler Armonisi
Renk çarkında seçilen rengin, tamamlayıcı rengi bulunur ve bu tamamlayıcı rengin her iki yanındaki renkler armoniye eklenir.
Mavinin tamamlayıcı rengi turuncudur. Turuncunun her iki yanındaki renkler armoniye eklenir.
Mavi, sarı-turuncu ve kırmızı turuncu ayrılmış tamamlayıcı renk armonisi örneğidir.
